Xét nghiệm ADN huyết thống như thế nào? Việc khám phá ra bộ gen người cũng như giải mã gen người, đã trở thành bước nhảy vọt thần kỳ trong y học. Áp dụng khoa học kỹ thuật trong việc phân tích, xét nghiệm ADN huyết thống đã góp phần giải tỏa biết bao nhiêu nỗi băn khoăn của hàng trăm triệu người.
Xét nghiệm ADN huyết thống như thế nào
Đối với tế bào của người, ADN nằm trên những nhiễm sắc thể trong nhân (gọi là ADN nhân). Bộ gen của con người có 23 cặp NST trong đó có 22 cặp NST thường và 1 cặp NST giới tính. Nam giới có cặp NST giới tính XY liên kết với nhau, còn ở nữ giới là XX. Xét nghiệm nhận dạng cá thể người chủ yếu được thực hiện bằng cách sử dụng các marker ADN nằm trên các NST trong nhân tế bào và trên NST Y (di truyền theo dòng cha). Còn xác định giới tính bằng cách sử dụng các marker trên NST giới tính.
Các gen trên ADN trong cặp NST quy định các tính trạng khác nhau của cơ thể. Nó được duy trì trong mỗi thế hệ và được di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Con cái bao giờ cũng thừa hưởng các đặc tính di truyền thông qua 23 NST từ tinh trùng của bố và 23 NST từ tế bào trứng của mẹ. Đó là cơ sở để xác định quan hệ huyết thống ở người.
Xét nghiệm ADN có chính xác không
Đây là phương pháp chính xác nhất hiện nay nếu muốn chứng minh quan hệ huyết thống (thường là cha con). Thông thường người ta sẽ so sánh thông tin ADN của đứa bé với ADN của người bố được chỉ định (nếu có thêm người mẹ thì càng tốt, không có cũng không sao). Nếu các mẫu ADN của con và bố (và mẹ nếu có) nghi vấn khớp với nhau trong từng gen thì khẳng định có quan hệ huyết thống chính xác từ 99.999% đến 99,9999%, khi đó kết luận rằng người đó chính là bố ruột đứa bé. Ngược lại nếu mẫu ADN của đứa bé và người bố được chỉ định không khớp với nhau từ 2 gen trở lên thì xác định rằng đó không phải bố ruột đứa bé.
Lấy mẫu gì để xét nghiệm ADN huyết thống
Hiện nay, người ta sẽ lấy mẫu tế bào từ máu, mô, móng tay, tóc, cuống rốn….. để xét nghiệm ADN huyết thống vì chúng đều xuất phát từ 1 cơ thể nên cùng 1 loại ADN nên dùng cái gì cũng chính xác như nhau. Người cần xét nghiệm cũng có thể tự lấy mẫu theo sự hướng dẫn của chuyên gia như mẫu nước bọt, cuống rốn, bàn chải đánh răng….tùy theo trường hợp.
Xét nghiệm ADN huyết thống thực hiện ở mọi lứa tuổi, ngay cả chưa lọt lòng cũng xét nghiệm được. Có thể thực hiện xét nghiệm ADN với một lượng mẫu rất nhỏ, chẳng hạn như dùng 1/4 giọt máu hoặc một đầu tăm bông chứa các tế bào trong miệng, một mẩu nhỏ cuống rốn đã rụng. Để xét nghiệm trước khi sinh có thể dùng nước ối có chứa các tế bào của thai nhi mới 3 tháng.
Cách lấy mẫu xét nghiệm ADN huyết thống tại nhà
Cách lấy mẫu tế bào niêm mạc miệng
Súc miệng với nước ấm khoảng 10 giây. Đối với em bé, không cho bú sữa trước khi xét nghiệm mà phải cho uống nước hoặc súc miệng. Cầm tâm bông đưa vào thành má trong, quẹt đầu tăm bông xoay tròn vào trong thành má cỡ 10-20 giây (ấn nhẹ đầu tăm bông vào má).Lặp lại thao tác trên 4 lần, mỗi bên má 2 que, như vậy sẽ thu được tổng là 4 que. Cho ngay que bông tăm đã có mẫu (tổng là 4 que cho mỗi người) vào phong bì đựng mẫu đã ghi sẵn tên (hoặc ký hiệu) cho từng người, hoặc cho que vào một tờ giấy trắng sạch, gói lại cẩn thận. Bỏ tất cả các bao đựng mẫu vào bao thư gửi kèm và gửi đến địa chỉ xét nghiệm. Tuyệt đối không dùng tay cầm trực tiếp vào đầu tăm bông.
Cách lấy mẫu tóc xét nghiệm ADN
Lấy mẫu tóc xét nghiệm ADN phải lấy cả chân tóc, và lấy ở người từ 3 tuổi trở lên. Công đoạn như sau:
Bước 1: chuẩn bị sẵn vài phong bì sạch và vài tờ giấy sạch.
Bước 2: Nhổ 7 – 10 sợi tóc có chân tóc, khi đặt lên giấy thì thấy gốc tóc dính vào giấy là đạt yêu cầu.
Bước 3: Cho các sợi tóc của mỗi người vào phong bì đựng mẫu đã ghi sẵn tên của từng người. Chú ý nên làm hoàn tất từng người một, tránh nhầm mẫu. Ghi chép cẩn thận, chính xác.
Bước 4: Bỏ tất cả các bao đựng mẫu vào bao thư gửi đến địa chỉ xét nghiệm.
Lưu ý: trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ tóc quá mỏng thì không được lấy mẫu tóc làm xét nghiệm.
Cách lấy mẫu máu xét nghiệm ADN
Lưu ý: lấy mẫu máu là công đoạn khó nhất, cần phải có dụng cụ chuyên dụng và rất đau. Nhớ là không được truyền máu trước khi thu mẫu.
Bước 1: Mua bộ kit chuyên dụng thu mẫu máu.
Bước 2: Chuẩn bị thẻ FTA.
Bước 3: Viết ký hiệu mẫu lên mép miếng vải để tránh nhầm lẫn.
Bước 4: Dùng kim (đã tiệt trùng) chích máu ở đầu ngón tay. Thấm máu vào giữa miếng vải cho đến khi vết máu to bằng đồng xu.
Bước 5: Để khô mẫu tự nhiên hoặc dùng máy sấy tóc (để máy cách mẫu 50-70cm).
Bước 6: Cho từng mẫu của từng người vào phong bì đựng mẫu đã ghi sẵn tên (hoặc ký hiệu) cho từng người. Chú ý nên làm hoàn tất từng người một, tránh nhầm mẫu. Ghi chép cẩn thận, chính xác.
Bước 7: Bỏ tất cả các bao đựng mẫu vào bao thư gửi đến địa chỉ xét nghiệm.
Cách thu mẫu bàn chải đánh răng xét nghiệm ADN
Bước 1: Chuẩn bị 1 bàn chải đánh răng mà người cần xét nghiệm ADN đã dùng (bàn chải này chỉ có mình người đó sử dụng).
Bước 2: Để bàn chải khô, sau đó cho vào phong bì đã ghi sẵn tên (hoặc ký hiệu). Dứt khoát không để lông bàn chải chạm tay.
Bước 3: Bỏ tất cả các bao đựng mẫu vào bao thư gửi đến địa chỉ xét nghiệm.
Hướng dẫn thu mẫu cuống rốn
Cắt cuống rốn khô tầm 1cm. Yêu cầu cuống rốn phải sạch, đã rụng, đem cho vào phong bì giấy sạch đã ghi sẵn tên (hoặc ký hiệu) gửi đến địa chỉ xét nghiệm
Cách lấy mẫu móng tay xét nghiệm ADN
Gộp toàn bộ móng tay hoặc móng chân sau một lần cắt, cho vào phong bì giấy sạch đã ghi sẵn tên (hoặc ký hiệu) gửi đến địa chỉ xét nghiệm.
